Doğa ile iç içe yaşamak insanoğlunun evrimsel sürecinin en önemli parçalarından biridir. Av ve avcılık da doğayla bütünleşik şekilde ilerleyen tarihsel döngünün içinde kayda değer bir yer tutar. Çağların değişmesi ve toplumların ihtiyaçlarının farklılaşması ise avcılığın zaman içinde amaç ve biçim açısından köklü bir dönüşüm geçirmesinin temel nedeni olarak gösterilebilir. Günümüzde profesyonel avcılar tarafından yürütülen avcılık faaliyetlerindeki eşsiz yapı taşlarından biri de av köpekleridir.
İnsanlarla kurdukları ilişkiler, eğitilebilir olmaları, gelişmiş yetenekleri ve iz sürme konusundaki sıra dışı becerileri av köpeklerini, insanlar ve doğa arasındaki sonsuz iletişimde önemli bir noktada konumlandırır. Avcılığın sadece av ve avcıdan ibaret olmadığı düşünüldüğünde, hem sadık dostlarımız köpeklerin hem de doğa koşullarının önemi çok daha iyi anlaşılabilir. Tam da bu nedenle doğa şartlarına uyum sağlama konusunda son derece başarılı olan av köpeği cinslerini detaylı şekilde incelemekte yarar vardır.
Av köpeği cinsleri avcılık ve takip yetenekleri, beslenme durumları, eğitilme şekilleri, vücut yapıları, ağırlıkları, iletişim kurma biçimleri gibi farklı başlıklar altında ele alınabilir. Av köpeklerinin her bir kategorideki yeteneklerini ve tavırlarını avcılık aktivitenizin türünü göz önünde bulundurarak değerlendirmelisiniz. Aksi takdirde seçtiğiniz av köpeği ile uzun süreli ilişkiler kurmanız imkânsız hâle gelebilir. Bu muhtemel problemden kaçınmak amacıyla av köpeği ırkları ve özelliklerini doğru değerlendirmeniz gerekir.
Fikir sahibi olabilmek için de başta karakter ve beslenme şekilleri olmak üzere, av köpeği özellikleri ve kabiliyetlerini tercihiniz ve/veya ihtiyacınız doğrultusunda sabırla incelemelisiniz. Zira uzun soluklu bir macerayı işaret eden köpek-insan dostluğu araya bir de av serüvenleri girdiğinde ince eleyip sık dokumanız gereken bir ilişkiye dönüşür. Bu bağlamda en iyi av köpeği cinslerinden bazılarını kafanızda soru işareti kalmayacak şekilde incelemek faydalı olabilir.
1. İngiliz Setter
Ferma yeteneğiyle dikkat çeken İngiliz Setter, oldukça aktif bir karaktere sahiptir. Nazik ve uyumlu av köpeği türleri arasında yer alan İngiliz Setter, hassas yapıdadır ve sevgi göstermeyi de sevgi gösterilmesini de çok sever. Yetiştiricisi ve onun yakınlarıyla sağlıklı ilişkiler kurabilen bu tür, yüksek seviyede egzersize ihtiyaç duyar. Hem egzersiz yaptırmak hem de sosyalleşmesini sağlamak için bir İngiliz Setter ile uzun süreli yürüyüşler yapabilirsiniz. İz sürme ve av arama konusunda oldukça isteklidir.
Dişi İngiliz Setter 20-25 kg, erkek ise 30-36 kg ağırlığındadır. Orta büyüklükte bir av köpeği ırkı olan Setter, bitmek bilmeyen enerjisi ve atletik yapısıyla öne çıkar. Pointer ve Spaniel ırklarının çiftleşmesi sonucu ortaya çıkan melez bir ırk olan İngiliz Setter cinsinin kökeni 14. yüzyıla kadar uzanır. Öte yandan egzersiz ihtiyacı İngiliz Setter için çok önemlidir. Yetişkin bir Setter, dişi ya da erkek fark etmez; sabah koşusunu yapıp enerjisini atabildiği takdirde günde yaklaşık olarak 12 saat uyur.
Her şeyden önce İngiliz Setter ırkının çok zeki olduğunu bilmelisiniz. İletişim kurmaya hevesli bir tür olan Setter’in eğitim sürecinde kesinlikle nazik ve anlayışlı olmalısınız. Özgürlüklerine çok düşkün olmaları eğitim sürecinde yapacağınız herhangi bir yanlış hareket aradaki bağın tamamen kopmasına neden olabilir. İlgili cinsin eğitiminde başarıya ulaşmak için mutlaka ödüllendirme sistemi oluşturmalı ve zorlayıcı alıştırmalardan uzak durmalısınız.
İngiliz Setter yetiştiriciliğindeki en mühim noktalardan biri de beslenmedir. Genel anlamda sağlıklı bir tür olarak kabul edilen Setter, genetik yatkınlığı nedeniyle bazı hastalıklara yakalanmaya eğimli olabilir. Bu sorunlar arasında; alerji, doğumsal sağırlık, eklem rahatsızlıkları ve yüksek tiroit değerleri sayılabilir. Şayet İngiliz Setter sahiplenme niyetindeyseniz; köpeğinizin genetik yatkınlıklarını öğrenmelisiniz. Beslenme ve enerji gereksinimi yüksek İngiliz Setter ırkı için en doğru mamalara ProHunter üzerinden ulaşabilirsiniz.
2. Kısa Tüylü Alman Puanteri (Kurzhaar)
Kısa Tüylü Alman Puanteri ya da diğer adıyla Kurzhaar, hareketli ve üst seviyede eğitilebilir bir ırktır. Atletik yapısı ve yüksek enerjisiyle ön plana çıkan Puanter, sessiz iz sürebilme kabiliyeti sayesinde avcılar tarafından sıkça tercih edilir. Takip etme ve gözlem konusunda çok yönlü yeteneklere sahip olan Kısa Tüylü Alman Puanteri, avcılık dünyasında gelişmiş sıçrama yeteneği ile bilinir. Akıllı ve arkadaş canlısı Puanter ırkının erkekleri 25-31, dişileri ise 20-27 kg aralığındadır. Kısa Tüylü Alman Puanteri sahiplenmede en çok dikkat edilmesi gereken noktalardan biri ise doğru gelişmiş kemik yapısı ve sahiplenmeyi düşündüğünüz köpeğin ince ya da hantal olmamasıdır.
19. yüzyılda avcılık ile ilgilenen kişilerin çok yönlü bir ırk geliştirmek amacı sonucunda ortaya çıkan Kısa Tüylü Alman Puanteri, yüksek enerjili olduğu için hareket etmeye ve enerjisini atmaya gereksinim duyar. Mutlaka uzun süreli egzersizler yapması gereken bu türdeki yetişkinler günde 10-12 saat uyur. Yavrular ise 20 saate kadar uyuyabilir. Av köpekleri hakkında bilgi edinme sürecinin en önemli parçalarından biri de eğitim aşaması ile ilgilidir. Kısa Tüylü Alman Puanteri’nin eğitiminde erken dönemin önemi çok büyüktür.
Bu ırkın eğitimine erken dönemde başlanmasının nedeni uzun vadede ortaya çıkacak karakterin temellerini erkenden atmaktır. Zaman zaman inatçı olabilen Puanter türü bir hayli zekidir. Eğitim alıştırmalarının tutarlı olmasına dikkat etmelisiniz. Eğer eğitim sırasında köpeğin inatçı yönü ortaya çıkarsa, büyüme dönemi yetiştirici için çok zor hâle gelebilir. Erken dönem eğitimi doğru uygulanır ve Puanter yalnız bırakılmazsa istenilen sonuca kolayca ulaşılabilir.
Protein değeri yüksek mamalar Kısa Tüylü Alman Puanteri için vazgeçilmezdir. Kilo almaya yatkın bünyeleri vardır ve çok fazla beslenmeleri özellikle iz sürme, av takibi gibi konularda olumsuz sonuçlar doğurabilir. Az öğün ve hızlı mama tüketimi Puanter cinsi köpekler için önerilmez. Çünkü bu tarz tutumlar mide ağrıları çekmelerine neden olabilir. Öğün öncesi ve sonrasında hemen egzersiz yapmaları da önerilmez. Büyük avcı köpekleri için hazırlanan mama çeşitlerinden tahıl oranı düşük olanlar söz konusu ırk için biçilmiş kaftan niteliğindedir.
3. Labrador Retriever
Labrador Retriever en iyi av köpeği ırklarından biridir. Sıra dışı koku yeteneği sayesinde avların izini rahatlıkla sürebilen bu tür aynı zamanda son derece uysal ve zekidir. Benzersiz bir yüzme becerisine sahip olan Labrador Retriever, yüksek enerjileri ile aktif bir yaşama ve av sürecine ihtiyaç duyar. Günlük egzersiz rutinleri mutlaka takip edilmesi gereken ırklar arasında bulunan Labrador Retriever erkeklerde ortalama 29-36, dişilerde ise 25-32 kg ağırlığındadır.
Cinsin kökeni 1830’lu yıllara kadar dayanır. İlk olarak Kanada’nın Labrador bölgesi ile Dorsetshire kontluğu arasındaki koyun ticareti esnasında görülen yetenekli av köpeği günde ortalama 12 saat uyur. Dört aydan daha küçük yavruların uyuma süresi 20 saate kadar çıkabilir. Uyumaları için sessiz bir ortam yaratılması tavsiye edilir. Buna ek olarak uyku kalitelerinin daima üst seviyede kalması için egzersizlerini günlük olarak, hiçbir şekilde atmadan yapmaları gerekir.
Eğlenceyi, oyunu ve sürekli hareket hâlinde oldukları aktiviteleri çok seven bu ırk iyi eğitim almalıdır. Yeterli düzeyde eğitim almamaları durumunda hareketli yapıları uzun vadeli iletişimde hem yetiştirici hem de köpek için sorun yaratabilir. Labrador Retriever eğitiminde yetiştirici rolü diğer türlere göre daha büyüktür. Bilinçli bir yetiştirici ilgili ırkın av faaliyetleri için bünyesinde barındırdığı kusursuz yetenekleri ortaya çıkarabilir. Çoğunlukla üç yaşından sonra olgunlaşan Labrador Retriever ırkının beslenme programına ise dikkat edilmelidir.
Fazla yemek yemeye yatkın bir tür olan Labrador Retriever’ın bu nedenle kilo alması da çok kolaydır. Özel yeteneklere sahip ilgili ırkın beslenme programı dönemsel olarak takip edilmelidir. Yetiştiricilerinin ve birlikte yaşadıkları insanların yemeklerini de yemek isteyen av köpeği cinsinin büyük köpeklerin tüketimi için hazırlanan yüksek kaliteli mamalar ile beslenmesi gerekir. En iyi alternatifleri incelemek için ProHunter’ın geniş mama seçkisine göz atabilirsiniz.
4. Drahthaar (Kalın Tüylü Alman Puanteri)
Türkiye’de en çok tercih edilen av köpeklerinden biri olan Drahthaar enerjik, arkadaş canlısı ve zekidir. Avcılık yetenekleri müthiş seviyededir. Drahthaar cinsi köpekler yetiştiricilerine karşı çok sadıktır. Sorumluluk bilinciyle hareket eden bu ırk, sıcak ve soğuk iklim şartlarına dayanıklıdır. İz sürme, takip, gözlem becerileri oldukça gelişmiş düzeydedir. Yaratıcı düşünmeye eğilimli bir ırk olarak bilinen Kalın Tüylü Alman Puanteri, ilk olarak 1800’lü yıllarda Almanya’da ortaya çıkmıştır.
Ağırlıkları 27-32 kg arasında değişen Drahthaar cinsi köpekler kilo almaya çok yatkın değillerdir. Yeterli beslenme ve düzenli egzersiz sağlıklarını koruyabilmeleri için yeterlidir. Bir Drahthaar av köpeğine sahipseniz orta ırklar için hazırlanan kaliteli kuru mamalar ile vitamin, mineral ve protein dengesini sağlayabilirsiniz. Veteriner kontrolünde mutlaka kilo ölçümü yapılmalıdır.
Drahthaar’ların eğitimi hem zorlayıcı hem de eğlencelidir. Yaratıcı düşünmeye ve kendi kararlarını vermeye yatkın oldukları için kontrol edilmeleri zaman zaman zor olabilir. Ayrıca bağımsız hareket etme istekleri ve sahip oldukları avcılık genleri de eğitim sürecini daha zor hâle getirebilir. Çok zeki oldukları için eğitimin her aşamasında kararlı ve tutarlı olmanız gerekir. Sosyalleştirir ve eğitim öncesinde enerjilerini atmalarını sağlarsanız işinizi kolaylaşır.
Gün boyu hareket hâlinde olabilecek kadar yüksek enerjili bir ırk olan Drahthaar, av serüvenlerinizin her anında yanınızda yer alır. Günde 10-12 saat uyuyan Kalın Tüylü Alman Puanteri, çok yorucu bir günün ardından biraz daha fazla uyuyabilir. İyi bir eğitim sonrası yetiştiricilerinin verdiği görevleri yerine getirmekte asla tereddüt etmeyen Drahthaar cinsi köpekleri ödüllendirmenin en ideal yollarından biri onlarla oyun oynamaktır. Drahthaar eğlenceli ve oyun oynamayı seven bir ırktır.
5. İngiliz Springer Av Köpeği
Avcılık içgüdüleri gelişmiş bir ırk olan İngiliz Springer Av Köpeği çok hareketli ve çeviktir. Suyu çok seven bu cins iz sürme becerisiyle de dikkat çeker. Sık egzersiz yapmaları gerektiği için eğitim süreçlerinde geniş alanlarda yaşamaları önerilir. Sadık ve zeki bir ırk olarak nam salan İngiliz Springer Av Köpeği sıcak havalara karşı daha dayanıklıdır. Soğuk havalarda vücut dirençleri diğer ırklarla kıyaslandığında düşüktür. Yetiştiricilerinin verdiği tüm komutları eksiksiz biçimde yerine getiren Springer av köpeklerine erken eğitim döneminde biraz otoriter davranmalısınız. Zira enerjik yapıları sebebiyle şımarma eğilimleri yüksektir.
Dişi ve erkek Springer av köpeklerinin ağırlığı 18-23 kg arasında değişir. Kökenleri 18. yüzyılın başlarına kadar uzanan İngiliz Springer Av Köpeği günde ortalama 12 saat uyur. Uyku düzenleri genelde geceleri sekiz, gündüzleri dört saat olacak şekildedir. Düzenli kilo takibi yapılması gereken türlerden biri olan İngiliz Springer Av Köpeği, egzersiz yapamayıp enerjisini atamadığında kilo alabilir. Beslenme programları gelişim dönemlerine ve söz konusu dönemler içindeki egzersiz alışkanlıklarına göre ayarlanmalıdır. Orta ırk köpek mamaları onlar için ideal niteliktedir.
Yüksek enerjiye sahip, zeki bir ırk olarak avcıların sıkça yöneldiği cinsler arasında yer alan İngiliz Springer Av Köpeği üstün takip ve keşif yeteneği ile bilinir. İz sürme ve koku alma konusunda çok yetenekli oldukları için eğitim sırasında siz komut vermeseniz de çeşitli kokuların peşinden gitmesi olasıdır. Sabırlı, içten ve kibar davrandığınız bir eğitim sürecine gereksinim duyarlar. Gelişmiş hareket kabiliyetleri ve çeviklikleri ile ön plana çıkan ırk, su birikintilerinin de yer aldığı avlanma ortamlarının gözdesidir. Suyu severler ve fiziksel kapasitelerini zorlamayacak tüm su birikintilerini zahmetsizce geçebilirler.
İngiliz Springer Av Köpeği avcılık sporu ile profesyonel şekilde ilgilenenlerin ilk tercihleri arasında bulunur. Eğitime açık olmalarının yanı sıra dayanıklı ve çevik yapıları da gerek arama kurtarma gerek polis köpeği olarak kullanılmalarını mümkün kılar. Yetiştiricileri ile çok iyi iletişim kurma potansiyelini bünyesinde barındıran ilgili tür son derece sadıktır. Springer av köpeklerinin dişileri erkeklerinden daha narin ve küçük olur.
6. Epagneul Breton (Brittany Spaniel)
Epagneul Breton cesur, enerjik, arkadaş canlısı orta boy bir köpek ırkıdır. Boyutları küçük olmasına karşın esnek bir hareket kabiliyeti sunan Epagneul Breton, Brittany olarak da bilinir. Zeki bir cins olduğu için eğitimi son derece kolaydır. Dayanıklı fiziki yapıları sayesinde zorlu iklim şartlarında bile daima yanınızda yer almayı başarırlar. Doğal avlanma içgüdüleri hem işaretçi hem de arayıcı ve getirici olarak görev yapmasına imkân tanır. Çoğunlukla yaban tavşanı, ağaçkakan ve keklik avında tercih edilir. Üstün iz sürme ve koku alma kabiliyetleri ile Türkiye’de de avcıların en çok sahiplendiği ırklar arasındadır.
Nemli ve soğuk havalara karşı dayanıklı bir ırk olan Epagneul Breton, farklı hava koşullarına uyum sağlamakta hiç zorlanmaz. Bahçeli evlerde yetiştirilmelidir, apartman yaşamı için uygun değildir. Geniş arazilerde bakımı daha kolaydır ve soğuk iklimlere dayanıklı olması sebebiyle ev dışında rahatlıkla bakılabilir. Öte yandan Epagneul Breton cinsi av köpeklerinin egzersiz ihtiyacı yüksektir. Fiziksel ve zihinsel anlamda fazla miktarda egzersiz onlar için vazgeçilmezdir. Yeterli seviyede egzersiz yapmadıkları takdirde çeşitli davranış bozuklukları gösterebilirler.
Aktif bir yaşam süren Epagneul Breton, sık sık ava çıkan profesyoneller için biçilmiş kaftan niteliğindedir. Epagneul Breton atletik köpek cinsidir ve beslenme rutinlerine dikkat edilmelidir. Tüm besin değerlerini alabileceği, dengeli ve zengin öğünler ile beslenmelidir. Tüketeceği mamalarda en az %30 oranında et bulunmalıdır. Ayrıca ava çıkacağı dönemlerde mutlaka kist aşısı yaptırılmalıdır. Aşıyı avdan önce ya da sonra yaptırma kararını bir önceki aşının zamanlamasına ve veteriner hekiminizin tavsiyesine göre verebilirsiniz.
Epagneul Breton’un kökenleri 19. yüzyıla kadar uzanır. İlk olarak Manş Denizi ile Atlantik Okyanusu arasındaki Bretagne isimli Fransız bölgesinde yetiştirilen söz konusu ırkın oluşumunda 19. yüzyılın ortasında bölgeye gelen İngiliz avcıların payı büyüktür. İngiliz avcılar yanlarında getirdikleri setter ve pointer cinsi av köpeklerini bölgedeki yerel köpek ırkları ile çiftleştirmiş ve daha sonra Braque (Fransız pointer) ile çaprazlamıştır. Bunun sonucunda benzersiz bir av köpeği olan Epagneul Breton ortaya çıkmıştır. Epagneul Breton ırkı ilk çaprazlama sonucunda kuyruksuz olarak üremiştir ve köpeklerde kuyruk olmaması ırkın erken dönem oluşum evrelerinde ayırıcı özellik olarak dikkat çeker. Günümüzde de Epagneul Breton cinsi köpeklerin ya hiç kuyrukları yoktur ya da 10 cm’yi geçmemektedir. Brittany Spaniel şeklinde de isimlendirilen ırkın ağırlığı 14-18 kg arasında değişir.
7. Alman Çoban Köpeği
Alman Kurdu olarak da isimlendirilen Alman Çoban Köpeği güçlü, sadık, zeki ve cesurdur. Yaygın şekilde bilinen av köpekleri arasında yer alan bu tür avcılıkta çok yönlü beceriler ortaya koyar. Büyük ve atletik bir ırk olan Alman Çoban Köpeği koku ve gözlem konusunda bir hayli başarılıdır. Gelişmiş görev bilinci sayesinde hiçbir işi yarıda bırakmak istemeyen Alman Kurdu kolay eğitilebilirdir ve sıcakkanlı bir karaktere sahiptir. Benzersiz bir koruma içgüdüsü ile hareket eden söz konusu ırk, yetiştiricileri ile benzersiz bir bağ kurar.
Dişi ve erkek Alman kurtlarının ağırlığı 33-43 kg arasındadır. İlk kez 1899’da bir Alman süvari subayı sayesinde tanınan Alman Çoban Köpeği üç farklı türdeki çoban köpeğinin melezlenmesinin bir sonucudur. Günde 12-14 saat arasında uyuyan Alman kurtlarının kilo alma eğilimleri yoktur. Fakat beslenme düzenlerine dikkat edilmesi de mühimdir. Zira alerjik bünyeleri olabildiği gibi, kalça displazisine de yatkınlık gösterebilirler. Bu sebeple uzun vadede sağlık sorunları yaşanması için Alman kurtlarının kilo kontrolüne özen gösterilmelidir.
Her şeyden önce Alman Çoban Köpeği cinsinin eğitimine bebeklik döneminde başlanması gerektiğini vurgulamakta yarar vardır. Erken eğitim döneminde sosyalleştirilmeleri şarttır. Aksi hâlde yetişkinlikte kendilerini yalnız hissettikleri zamanlar önemli sorunlara sebep olabilir. Alman kurtlarının eğitim süreçlerinde ödül mamaları ve verilen komutlar arasındaki tutarları çok önemli unsurlardır. Çok zeki bir ırk olan Alman Çoban Köpeği, verdiğiniz komutlar arasındaki tutarsızlığı fark ederse eğitim sürecinin olumlu yönde ilerlemesi oldukça zor hâle gelir.
Yetiştiricisinin sesine karşı yüksek duyarlılık gösteren Alman kurtlarının eğitimini her aşamasında yetiştiricisi ile birlikte olması önemli bir gerekliliktir. Tüm bunlara ek olarak yetişkinlik dönemi de dahil olmak üzere, yalnız kaldıklarında endişeye kapılırlar. Yalnızlık çiğneme güdülerini tetikler ve havlamalarına neden olur. Fedakâr ve cesur bir ırk olarak bilinen Alman kurtları arama kurtarma ekiplerinin de gözdesidir. Ayrıca kolluk kuvvetleri tarafından da sıkça tercih edilirler.
Alman Çoban Köpeği hem fiziki yapısı hem de benzersiz karakteriyle profesyonel avcılar arasında büyük bir üne sahiptir. Av sürecinde sadece iz takibi ve koku alma konusunda değil, koruma ve gözlem yapmakta da oldukça güvenilir bir tür kimliğindeki Alman kurtları başarılı bir eğitim sürecinin ardından daima kendilerinden isteneni en iyi şekilde yapmaya gayret eder.
Doğa tutkunları ve av meraklılarının ilk tercihi ProHunter, sadık dostlarınız için en iyi mamaları üretir. Farklı türdeki av köpekleri için ideal besin değerlerine sahip mamalar hazırlayan ProHunter, deneyimli ekipleri ve geniş ürün ağıyla dostlarının gelişimini bir an bile olsun ihmal etmeyen kullanıcıların her zaman yanındadır. Siz de köpeğiniz için en uygun mamayı belirlemek için ProHunter’ı ziyaret edebilirsiniz.
Bunun yanı sıra ProHunter Blog aracılığıyla avcılık ile ilgili çok sayıda içeriğe ulaşabilir ve keyifle okuyacağınız yazıların katkısıyla avcılık hakkında pek çok yeni şey öğrenebilirsiniz.